چند ضرب المثل سبزواری از کتاب استاد حسن محتشم

1- آدم که سوار شتر مره از هیلوک هیلوکش نمترسه

Adam ke sovar shotor mara ez heyluk_ heylukes nametarsa

واژگان: مره: می شود       هیلوک هیلوک : راه رفتنشتر         نمترسه: نمی ترسد

مفهوم کلی: کسی که سوار شتر می شود از بد راه رفتنش نمی ترسد. یعنی کسی که کار مهمی را شروع می کند، از مشکلات احتمالی و اظهار نظر های بی مورد مردم نمی ترسد.

مورد استعمال: در نصحیت یا دفاع از کسانی که دست به کارهای مهم میزنند،ولی از سختی های آن وحشت دارند ،به کار می رود.

2_ آواز دهل شنفتن از دیر خوشه

Avaze dohol shonoftan ez dir khuse

واژگان: شنفتن : شنیدن        دیر :دور       خوشه : خوش است

مفهوم کلی: آواز شتر شنیدتن از دور خوش است. کنایه از اینکه ،محاسن و مکارمی که به افراد نسبت می دهند ، اغلب از اغراق برخودار است.

مورد استعمال: وقتی می گویند که با تعریف و تمجید بیش از حد دیگران روبرو می شوند. نظیر ابیاتی که می آید :

باشد از دور خوش به گوش مجاز       از من آوازه از دهل آواز

حدیقه سنایی

زاهد گوید بهشت با حور خوش است        من می گوییم با آب انگور خوشست

این نقد بگیر و دست از آن نیسه بدار            آواز دهل شنیدن از دور خوشست

رباعیات خیام

3_ از حموم میی بار به خنی شییت از رخت شستن میی بار به خنه مارت

Ez hammum miyi bar be khaney shiyet ez rakht_shostan miyi bar be khaney mare

واژگان: میی: می آیی      بار: برو        خنی : خانه       شییت : شویت        مارت: مادرت

مفهوم کلی: وقتی از حمام می آیی برو به خانه شوهرت ،وقتی از جامعه شویی می آیی برو به خانه مادرت. با توجه به اینکه در قدیم منازل دارای حمام ولوله کشی آب نبوده ، ن از حمام عمومی و آب چشمه و قنات استفاده می کرده اند. شاید این مثل بدان جهت شایع و رایج شده که بعد از استحمام زن پاکیزه است ودر چشم شوهر بیشتر جلوه می کند.ولی بعد از کار لباسشویی زن خسته و نالان و نیز ژولیده و گرسنه است و در چنین وضعی مادر بهتر او را تیمار می کند.

مورد استعمال: به عنوان یک تجربه اخلاقی _ رفتاری ، در مقام نصیحت بیان می شده است.

4_ و دی غلوم مل شمس ممنه

Ve dikun qolum molle_shams memana

واژگان: و: به       دی: دکان         غلوم: غلام فرزند ملا شمس نام مردی است     ممنه: می ماند مفهوم کلی: به دکان غلام ملا شمس می ماند. یعنی ، بس که شلوغ ودر هم ریخته است، مغازه غلام ملا شمس می ماند. مورد استعمال:در مورد جاهای به هم ریخته و شلوغ به کار می رود و از آنجا ریشه گرفته است که حدود سالهای (1325 تا 1345) پیرمردی متدینی به نام غلام ملا شمس در خیابان بیهق شهرستان سبزوار مغازه داشت. در مغازه این پیرمرد همه نوع جنس ، از جمله انواع کتب و نوشت افزار وجود داشت. ولی بسیار در هم پاشیده و نامنظم در کف دکان بخش شده بود و مرحوم غلام که به غلوم »معروف بود، روی اجناس و لوازم دکانش می نشست و معامله می کرد. با وجود کهولت سن با هوش بود و چیزی که می خواستی به راحتی در میان اشیای بهم ریخته پیدا می کرد.شلوغی دکان غلوم در زمان حیات او نیز در بین مردم مثل شده بود. خدایش رحمت کناد که او از شلوغی دنیای فانی رست ودنیای ما همیشه چون دکان اوست.

ضرب المثل ها در شعرهای شاعران

چند ضرب المثل سبزواری از کتاب استاد حسن محتشم

انواع ضرب المثل های فارسی